1999. Neal Morse (ex-Spock’s Beard) en Mike Portnoy (ex-Dream Theater) hebben tijd te veel en besluiten een super progband op te richten. Deze keer mag het geen zijproject worden met enkele bekende namen uit het genre, nee, het moet ietsje meer zijn. Dus wordt overzees gezocht naar enkele genieën die de band kunnen versterken. Roine Stolt (The Flower Kings, Zweden) en Pete Trawavas (Marillion, VK) worden aangesteld om het project respectievelijk van prachtige solo’s en een stevige baslijn te voorzien.

Een eerste plaat, SMPTe, verschijnt in 2000 en kenmerkt zich door epische melodieuze lange progathems en wordt fel gesmaakt in het wereldje. Een tweede album volgt al snel en met Bridge Across Forever brengen de mannen een heuse klassieker uit, die onder andere het onverslijtbare Duel With The Devil en publiekslieveling Stranger in Your Soul bevat.

In 2002 vindt multi-instrumentalist Morse zijn weg naar God en besluit enkel nog solo op te treden. Hij verlaat Spock’s Beard en ook Transatlantic lijkt gedoemd te stoppen.

Maar dat is buiten Portnoy gerekend – die blijkbaar een eindje kan zeuren – die Neal kan overtuigen om nog maar eens de transatlantische band bijelkaar te brengen. De hiaat van zeven jaar hebben de band goed gedaan en resulteert in een ongezien epos genaamd The Whirlwind – een 77-plus minuten durend meesterwerk gebald in één track. Zo’n stuk origineel houden is één ding, het live tot een goed einde brengen is andere koek. Onthou maar eens de ingewikkelde stukken die elkaar in sneltempo opvolgen, om maar te zwijgen over de concentratie die bijna anderhalf uur aanwezig moet zijn. Weinig bands zullen slagen in watTransatlantic uit zijn mouw schud en laat The Whirlwind live nog beter klinken, getuige de dvd Whirld Tour (2010). Waarschijnlijk de beste liveregistratie ooit.

2014. Een opvolger voor The Whirlwind verzinnen is dus onbegonnen werk en toch moeten ze er ooit mee gestart zijn, wantKaleidoscope is een feit.

Bij een eerste luisterbeurt van Kaleidoscope ben ik dan ook helemaal niet tevreden: op het eerste gehoor weinig briljante stukken en dito melodieuze hoogstandjes. Het geniale laat zich niet ontdekken bij een oppervlakkige luistersessie en meerdere beurten van genieten dienen zich aan, waarbij elke keer een nieuw stuk ontdekt wordt.

Opener Into the Blue is meteen een vintage-Transatlantic-epic. Niks nieuws onder de zon, maar opnieuw van het hoge niveau die we van de band gewoon zijn. Een dikke pluim voor “de stille” van de band, Roine Stolt, die zich meer en meer als meestercomponist aandient. De brave man kan blijkbaar de ene meesterlijke solo na de andere in elkaar boksen alsof het niets is. Het feit dat hij deze ook probleemloos kan spelen, maakt dat hij tot één van de beste gitaristen van deze aardkloot mag gerekend worden. Geef de man een standbeeld!

Alhoewel. Het zou niet mooi zijn tegenover de andere drie: is er een instrument dat Morse niet bespeelt? De ritmesectie van Portnoy en Trewavas is een geschenk uit de hemel en bezorgt me meerder malen hevige oorgasmes.

Een opvallend moment bij de opener is de vocale bijdrage van (vijfde livemember) Daniel Gildenlow (Pain of Salvation, Zweden). Dit korte stukje mag zeker bij de hoogtepunten van de plaat gerekend worden; al kan deze muzikale duizendpoot niet veel verkeerd doen in mijn boek. Zijn er nog standbeelden over?

Deze keer krijgen we niet alleen de langere muziekstukken voorgeschoteld: het midden van de cd bestaat uit drie kortere tracks. De melige ballad Shine – niet slecht als lied, maar melige ballads zijn niet meteen aan mij besteed -, de zes minuten spielerei vanBlack as the Sky en de blauwdruk-Neal Morse minimalistische Beyond the Sun, die ook als inleiding op het afsluitende titelnummer kan beschouwd worden.

Over afsluiter Kaleidoscope gesproken; deze zit propvol geniale momenten, zoals het onvergetelijke stuk, zo ergens rond de tien minuten, waar gewone stukken afgewisseld worden met klassieke opgesmukte interludes. Deze song mag zich probleemloos tussen de eerder vernoemde klassiekers nestelen. Ik snap alleen niet goed waarom deze half uur durende track uitmondt op een fade-out. Dat is zo jaren zeventig…waardoor het dan feitelijk wel mag gezien het type prog er gespeeld wordt.

Kaleidoscope is andermaal een sterke plaat geworden, die, ondanks zijn lengte, voorbijvliegt. Is het middenstuk niet meteen mijn kopje thee; ik heb nog altijd een uur aan episch materiaal van de bovenste plank.

Tracklist Kaleidoscope:

1. Into the Blue (25:13)
   I. Overture (Instrumental)
   II. The Dreamer And The Healer
   III. A New Beginning
   IV. Written In Your Heart
   V. The Dreamer And The Healer (Reprise)
2. Shine (7:26)
3. Black as the Sky (6:43)
4. Beyond the Sun (4:29)
5. Kaleidoscope (31:53)
   I. Overture (Instrumental)
   II. Ride The Lightning
   III. Black Gold
   IV. Walking The Road
   V. Desolation Days
   VI. Lemon Looking Glass (Instrumental)
   VII. Ride The Lightning (Reprise)